پاسپورت ایرانی چیست؟
پاسپورت یا گذرنامه، اصلی‌ترین مدرکی که هر مسافر و مهاجری به آن نیاز دارد، پاسپورت ایران نیز مانند پاسپورت هر کشور دیگر، در واقع شناسنامه‌ی بین‌المللی صاحب پاسپورت است. از نظر قانونی، وقتی برای کسی پاسپورت ایران صادر می‌شود، به این معنی است که دولت ایران از دولت مقصد می‌خواهد اجازه‌ی ورود آن شهروند را به کشور مقصد بدهند. البته بدیهی است داشتن پاسپورت به تنهایی اجازه‌ی ورود به کشوری دیگر نیست، بلکه خود آن کشور مقصد نیز باید برای دارنده‌ی پاسپورت، ویزا یا روادید صادر نماید (که این ویزا، به صورت یک برچسب یا مهر بر روی یکی از صفحات پاسپورت الصاق می‌شود). جدای از این نکته، پاسپورت هر فرد، در کشورهای دیگر، برگه‌ی هویتی او محسوب می‌شود که تمام کارهای اداری و بانکی خود را فقط با ارایه‌ی پاسپورت می‌تواند انجام دهد.
صدور پاسپورت در ایران بر عهده‌ی یکی از زیرمجموعه‌های دولت به نام اداره‌ی امور گذرنامه است که مراحل ثبت درخواست و دریافت و تایید مدارک مورد نیاز، از طریق دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس 10+) انجام می‌شود. در قانون گذرنامه در ایران آمده است که تمام اتباع ایرانی برای خروج از ایران یا اقامت در خارج از کشور باید پاسپورت دریافت کنند و صدور پاسپورت نیز منوط به ارائه اسنادی است که هویت و تابعیت ایرانی تقاضاکننده را ثابت کند. طبق همین قانون، خروج شهروندان ایرانی از کشور بدون گذرنامه غیرقانونی است و پلیس گذرنامه (که یکی از پلیس های تخصصی زیرمجموعه‌ی پلیس اطلاعات و امنیت عمومی نیروی انتظامی جمهوری اسلامی ایران است) به نیابت از وزارت امور خارجه، وظیفه تائید صلاحیت اتباع دولت جمهوری اسلامی ایران را برای ورود و خروج به کشور و صدور گذرنامه برعهده دارد.
انواع پاسپورت ایران
جالب است بدانید پاسپورت ایرانی، فقط یک نوع نیست بلکه قانون، سه نوع پاسپورت را تعریف کرده است: طبق قانون سه نوع گذرنامه در ایران وجود دارد:
- پاسپورت عادی (برای عموم شهروندان، که به دلایل مختلفی چون گردش‌گری، تحصیل، یا کار و تجارت به کشورهای خارجی سفر می‌کنند).
- پاسپورت دیپلماتیک (پاسپورت ویژه‌ی دیپلمات‌ها و مقام‌های سطح بالای سیاسی، که گاهی سیاست‌های صدور ویزا برای دارندگان این نوع از پاسپورت با افراد عادی متفاوت است).
- پاسپورت خدمت (ویژه‌ی کارمندان دولت که برای انجام امور کاری به کشورهای دیگر سفر می‌کنند)
دریافت پاسپورت عادی ایرانی برای همه‌ی شهروندانی که منع قانونی نداشته باشند ایران امکان‌پذیر است هر چند محدودیت‌هایی نیز برای برخی شهروندان وجود دارد. مثلا افرادی که سن‌شان کمتر از 18 سال است باید برای دریافت پاسپورت، از پدر یا قیم قانونی‌شان اجازه‌ی کتبی داشته باشند؛ یا مشمولان خدمت سربازی برای دریافت پاسپورت، باید از اداره وظیفه عمومی اجازه کتبی بگیرند؛ یا مثلا خانم‌های متاهل، برای دریافت پاسپورت باید موافقت کتبی همسر خود (یا در موارد خاص، اجازه‌ی دادستانی شهرشان) را دریافت نمایند.
قانون گذرنامه، به‌طور خاص افراد زیر را از دریافت پاسپورت منع کرده است:
- کسانی که طبق نامه‌ی کتبی مقامات قضایی ایران به اداره امور گذرنامه، حق خروج از کشور را ندارند.
- کسانی که در خارج از ایران دارای سوءپیشینه هستند.
- کسانی که مقامات قضایی ایران تشخیص داده‌اند خروج‌شان از کشور، با مصالح کشور منافات دارد.
- کسانی که بدهی مالیاتی دارند یا دیون معوقه‌ای در دادگستری یا اداره ثبت اسناد ایران دارند.
لازم به ذکر است که پاسپورت ایران نیز مثل پاسپورت کشورهای دیگر، تاریخ انقضا دارد. تاریخ انقضای پاسپورت ایرانی، پنج سال پس از صدور است که البته می‌توان آن را پس از نزدیک شدن به تاریخ انقضا، دوباره تمدید کرد.
اصلی‌ترین مدرکی که هر مسافر و مهاجری به آن نیاز دارد، پاسپورت یا همان گذرنامه کشور خود است. دریافت پاسپورت در ایران، برای شهروندان ایرانی کار دشواری نیست. فقط کافی است مراحل زیر را طی کنید:
- مراجعه حضوری به یکی از دفاتر پلیس10+ (مراجعه‌ی شخص متقاضی، الزامی است)
- دریافت فرم و شناسه (با هزینه 1000 تومان)
- واریز مبلغ 37500 تومان و 100 هزار تومان به حساب اداره گذرنامه (واریز فقط از طریق دستگاه کارت‌خوانِ دفتر پلیس 10+)
- ارایه مدارک لازم به افسر اداره گذرنامه مستقر در دفتر پلیس 10+
پاسپورت شما ظرف یک هفته از طریق پست، به دست‌تان خواهد رسید. البته ممکن است به دلیل عدم حضور شما در هنگام مراجعه مامور پست، تحویل پاسپورت‌تان به تعویق بیفتد. یکی دیگر از دلایل تعویق در دریافت پاسپورت، این است که ممکن است که استعلام هایی که اداره گذرنامه برای شما می‌گیرد هم با مشکل مواجه شود که این مشکلات به شما اطلاع داده خواهد شد. فقط فراموش نکنید هنگام تحویل همه‌ی مدارک خود به دفتر پلیس +10 رسیدی که به شما می‌دهند را تا زمان مراجعه‌ی پستچی نگه دارید زیرا پستچی، در ازای رؤیت آن رسید است که پاسپورت‌تان را به شما تحویل می‌دهد.
مدارک لازم برای درخواست پاسپورت ایران
برای خانم‌ها:
- اصل شناسنامه و کارت ملی
- عکس پاسپورتی (معروف به عکس بیومتریک)؛ برای اطلاع از مشخصات دقیق عکس، می‌توانید صفحه‌ی مربوط به عکس بیومتریک را در وب‌سایت اداره پلیس +10 مطالعه کنید.
- (اگر قبلا پاسپورت داشته‌اید) اصل آخرین پاسپورت
- (اگرزیر 18 سال هستید)اجازه محضري از سوی پدر یا قیم قانونی
- (اگر سن‌تان کمتر از 15 سال است) گواهي اشتغال به تحصيل و دفترچه بيمه
- (اگر خانم متاهل هستید) اجازه محضري از سوی همسر
خانم‌های مقيم خارج از کشور که همسر غیرایرانی دارند، برای درخواست صدور یا تعویض پاسپورت ایرانی خود، نیاز به اجازه محضري همسر ندارند.
- (اگر خانم هستید و همسرتان فوت کرده) اصل گواهي فوت همسر و يا اصل شناسنامه باطل شده همسر
- (اگر خانم هستید و از همسرتان جدا شده‌اید) اصل طلاق‌نامه
برای آقایان:
- اصل شناسنامه و کارت ملی
- عکس پاسپورتی (معروف به عکس بیومتریک)؛ برای اطلاع از مشخصات دقیق عکس، می‌توانید صفحه‌ی مربوط به عکس بیومتریک را در وب‌سایت اداره پلیس +10 مطالعه کنید.
- (اگر قبلا پاسپورت داشته‌اید) اصل آخرین پاسپورت
- (اگر سن‌تان کمتر از 15 سال است) گواهي اشتغال به تحصيل و دفترچه بيمه
- (اگر زیر 18 سال هستید)اجازه محضري از سوی پدر یا قیم قانونی
- (اگر آقا و سن‌تان بین 18 تا 50 سال است) اصل و کپي کارت پايان خدمت يا کارت هوشمند معافيت
- (اگر بازنشسته‌ی نیروهای نظامی و انتظامی هستید و کمتر از 5 سال از بازنشستگی‌تان می‌گذرد) ارائه نامه از حفاظت اطلاعات يگان مربوطه
- (اگر بازنشسته‌ی نیروهای نظامی و انتظامی هستید و بیشتر از 5 سال از بازنشستگی‌تان می‌گذرد)اصل و کپي کارت کانون بازنشستگان
- (اگر شاغل در یکی از ارگان‌های نظامی و انتظامی هستید)نامه موافقت حفاظت اطلاعات یگان مربوطه را ابتدا به دبیرخانه اداره گذرنامه ارایه و پس از ثبت به دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی ارایه نمایید
سه نکته‌ی مهم:
- دانش آموزان یا دانشجویان مذکر، برای خروج از کشور باید ابتدا از محل تحصیل خود نامه‌ای به سازمان وظیفه عمومی ارایه کنند.
- افرادی که در خارج از کشور متولد شده‌اند و اکنون در داخل ایران درخواست صدور پاسپورت دارند، باید مدارکی ارایه کنند که نشان‌دهنده نحوه‌ی ورودشان به کشور باشد.
- کسانی که هنوز گذرنامه‌شان بیش از یک سال اعتبار دارد و به هر دلیلی خواستار ابطال پاسپورت خود هستند باید از یکی از ادارات گذرنامه، نامه‌ی درخواست ابطال تهیه کرده و به دفتر پلیس +10 ارایه کنند.
ویژگی‌های عکس پاسپورتی یا بیومتریک
چند سال است که دفاتر خدمات الکترونیک انتظامی (پلیس+10) به منظور اخذ آثار بیومتریک چهره و اثر انگشت مطابق با استانداردهای پلیس، به کیوسک‌هایی پیشرفته مجهز شده‌اند که ضمن ارتقاء کیفیت مدارک (گواهینامه، گذرنامه و …)، سرعت صدور آنها و خدمت رسانی را افزایش می‌دهند. عکسی که طبق استانداردهای پلیس، مناسب پاسپورت باشد باید دارای ویژگی‌های زیر باشد:
عکس آقایان:
- بدون آرایش
- بدون عینک
- بدون کلاه
- بدون کروات
- بدون گردنبند
- بدون وجود نوشته یا برچسب روی لباس
- عدم استفاده از لباس سفید و رنگ سبز (تیره یا روشن)
- عدم استفاده از لباس‌های یقه باز و یا کاپشن‌های یقه بلند
- نمایان بودن تمام اجزا صورت به‌خصوص هردو گوش
- عدم استفاده از وسایل تزئینی در چهره
- عدم استفاده از مدل موی سر غیرمتعارف
- اگر ریش دارید، باید ریش‌ها طوری باشد که لب‌ها پیدا باشد
- لباس روحانیت و عمامه برای روحانیون قابل قبول است.
عکس خانم‌ها:
- حجاب کامل
- بدون آرایش غیرمتعارف
- بدون عینک
- استفاده از مقنعه یا روسری بدون طرح و نقش (رنگ آن نباید سفید، سبز تیره یا روشنباشد)
- مشخص بودن گردی کامل صورت شامل گوشه ابروها، گونه‌ها، چانه و پیشانی
- عدم استفاده از وسایل تزئینی در چهره (مانند نگین روی بینی و دندان)
هزینه‌ای که پلیس 10+ بابت گرفتن عکس از متقاضیان در کیوسک‌های مخصوص خود دریافت می‌کند، 7500 (هفت هزار و پانصد) تومان است. فقط چند مورد (برای خانم‌ها و آقایان) وجود دارد که استثنا به حساب می‌آید و خود پلیس 10+ از آنها در کیوسک‌های مخصوص، عکس نمی‌گیرد.
این افراد باید در هنگام مراجعه به پلیس +10 برای دریافت پاسپورت ایرانی، باید خودشان عکسی مناسب و مطابق با شرایط فوق را همراه داشته باشند. این استثناها شامل موارد زیر می‌شود:
- نوزادان زیر 3 سال، افراد دارای جراحت از ناحیه سر (حتا اگر ناحیه جراحت، پانسمان نداشته باشد)
- مبتلایان به سرطان که به خاطر شیمی درمانی، موهای خود را از دست داده‌اند.
- افرادی که جراحی زیبایی روی صورت‌شان کرده‌اند و هنوز دوره‌ی درمان‌شان کامل نشده تا فرم نهایی صورت‌شان مشخص باشد.
- اقلیت مذهبی‌ای که سبک ریش‌ها یا کلاه خاصی باید به سر بگذارند.
