تحصیل در مدارس کانادا چگونه است؟ هزینه و شرایط تحصیل در مدارس کانادا چیست؟
تحصیل در مدارس کانادا جذابیت بسیار فراوانی برای والدین و دانشآموزان دارد. بیشک یکی از اصلیترین عوامل پیشرفت کانادا در مقام یک کشور مدرن و صنعتی، کیفیت مدارس این کشور است.
از این حیث، تحصیل در مدارس کانادا از اهمیتِ بنیادینی برخوردار است زیرا آنچه دانشآموزان در این مدارس کسب میکنند، سرمایهای است برای رشد آتی کشور.
در این مقاله (که در واقع، مقدمهای است بر مقالهی «ویزای دانشآموزی کانادا») میخواهیم شما را با سیستم آموزش مدارس کانادا، از پایهها و مقاطع تحصیلی گرفته تا سیستم مدارس دولتی و خصوصی این کشور آشنا سازیم.
تحصیل در پایههای K تا 12
قبل از ثبت نام دانشآموزان خود جهت تحصیل در مدارس کانادا بد نیست بدانید که تمام کودکان کانادایی، قانوناً موظفاند 13 سال از عمر خود (از 5 سالگی تا 18 سالگی) را هر هفته از دوشنبه تا جمعه (در فاصلهی ماههای سپتامبر تا ژوئن)، از ساعت 9 صبح تا 3 عصر در مدرسه حضور یابند.
سیستم مدارس کانادا، شامل 13 پایه است: پایهی K یا پیشدبستانی، و سپس پایههای 1 تا 12. این 13 پایه معمولا در سه مقطع تقسیمبندی میشوند:
- مقطع دبستان
- مقطع متوسطه
- مقطع دبیرستان
یعنی تمام کودکان کانادایی تا پایان تحصیلات اجباری خود، حداقل در 3 مقطع مختلف به صورت فیزیکی حضور خواهند داشت.
مدرسه و مقطع ابتدایی (Elementary School)
از آنجا که هر ایالت، قوانین خاص خود را در زمینهی تقسیمبندی مقاطع تحصیلی و پایههای آغازین و پایانیِ این مقاطع دارد، نمیتوان به صورت قطعی گفت که مقطع ابتدایی (یا سایر مقاطع) از چه پایه و سنی شروع میشوند و در چه پایه و سنی به اتمام میرسند.
اما در اکثر استانها به عنوان بخشی از تحصیل در مدارس کانادا باید گفت که مقطع ابتدایی معمولا شامل پایهی پیشدبستانی تا پایهی ششم یا هفتم میشود.
مقطع پیشدبستانی، بیشتر شبیه کودکستان است و هدف اصلیاش، جامعهپذیر کردن کودکان و آمادهسازی آنها برای نشستن در کلاسهای درس است و فعالیتهای بسیار سادهای مثل شمارش، رنگآمیزی و بازی را در بر میگیرد.
البته والدین میتوانند از سنین پایینتر هم کودکان خود را به مهد بفرستند، اما گذراندن دورههای کودکستان تا قبل از سن پنجسالگی (یا همان مقطع پیشدبستانی) الزامی نیست.
هر چه کودکان بزرکتر و بالغتر میشوند، به مرور، در پایههای بالاتر، با مفاهیم بنیادیِ حوزههای ریاضی، علوم، تاریخ، جغرافی، جامعهشناسی و امثالهم آشنا میشوند، اما تمرکز اصلی در پایههای ابتدایی بر یادگیریِ دستی و حضوری، و شکوفایی خلاقیت است.
در اکثر مدارس ابتدایی، ابتدا تمام درسها در هر یک پایه، توسط یک معلمِ واحد تدریس میشود و در پایهی بعدی، یک معلم دیگر ادامهی درسها را پیش میگیرد.
این سیستم، مانند سیستم مدارس ابتدایی در کشور خودمان است.
مقطع و مدرسهی متوسطه (Middle School)
مقطع متوسطه دومین مقطع از تحصیل در مدارس کانادا است. در اکثر استانهای کانادا، مدرسه متوسطه، سیستم نسبتاً جدیدی است که قرار است در نقش پلی بین سیستم سهلگیرانه و آسانگیرِ مدارس ابتدایی به سیستم منضبط و سختگیرانهترِ دبیرستان است.
به طور معمول، کودکان در فاصلهی سنین 13 تا 15 سالگی در مدارس متوسطه تحصیل میکنند، هر چند باز هم این دامنهی سنی، ممکن است از استانی به استان دیگر فرق داشته باشد.
در مقطع متوسطه، موضوعات و مفاهیمی که دانشآموزان در مقطع ابتدایی فراگرفتهاند بسط داده میشود. در این مقطع، تدریس هر درس بر عهدهی معلمی متفاوت است.
در مدارس متوسطه کانادا، کلاس دانشآموزان، هر زنگ و به اقتضای هر درس، عوض میشود و دانشآموزان از کلاسی به کلاس دیگر میروند. یعنی مثلا اگر زنگ اول، علوم دارند و در کلاس علوم هستند، زنگ بعد که تاریخ دارند، به کلاس تاریخ میروند.
یعنی مثل سیستم دبیرستانهای ایران نیست که کلاس دانشآموزان، همان کلاس باشد و هر زنگ، معلمِ درس مربوطه به کلاس آنها بیاید، بلکه دانشآموزان هستند که باید هر زنگ، در کلاسِ درس مربوطه حضور یابند.
موضوع درسها در مقطع متوسطه، عمدتاً همان موضوعاتی است که در مقطع ابتدایی فراگرفتهاند با این تفاوت که در این مقطع، بر انجام پروژههای خلاقانه، کارهای گروهی، و تکالیف نوشتاری و امتحان دادن، تاکید بیشتری میشود.
برای علاقهمندان به تحصیل در مدارس کانادا جالب است بدانند که اکثر مدارس متوسطهی کانادا در پایان تحصیلاتِ هر گروه از دانشآموزان، برای آنها جشن فارغالتحصیلی میگیرند.
این جشنها معمولاً به رقص، خوردن غذاهای فانتزی، پوشیدن لباسهای عجیب و غریب، و امثالهم میگذرد.
مدارس و مقطع دبیرستان (High School)
دبیرستان، جدیترین مقطع تحصیل در مدارس کانادا است که هم از نظر تحصیلی و هم از نظر اجتماعی، اهمیت زیادی برای آیندهی دانشآموز و جامعهی او دارد.
مقطع دبیرستان از پایان مقطع متوسطه تا پایان پایه 12 (یعنی تا 18 سالگیِ دانشآموز) را در بر میگیرد.
در کانادا هم مثل کشور خودمان، مقطع دبیرستان، خاطرهانگیزترین دورهی زندگی است و همه، خاطرات تلخ و شیرین فراوانی از آن دارند که شاید علت این خاطرهانگیز بودن، سنِ بحرانی و مهمی باشد که حد فاصلِ دورهی نوجوانی تا جوانی را پر میکند.
کلاسهای درسی در دبیرستانهای کانادا امروزه بسیار تخصصیتر از قبل هستند.
یعنی اگر در قدیمالایام فقط یک درس تحت عنوان علوم وجود داشت، امروزه درس علوم، جای خود را به دروس تخصصیتری چون فیزیک، زیستشناسی، و شیمی داده است و دانشآموزان را برای ورود به رشتههای تخصصی در کالجها و دانشگاهها آماده میسازد.
دانشآموزان در مقطع دبیرستان، برای آنکه دیپلم گرفته و فارغالتحصیل شوند، باید در امتحانات استانی (provincial exams ) در دروس مختلف شرکت کرده و نمرهی قبولی بگیرند.
این امتحانات به صورت کتبی و توسط ادارات آموزشِ هر استان برگزار میشود و نمرهای که دانشآموز میگیرد، نشان میدهد که آن دانشآموز چقدر توانسته است دروس دبیرستان را یاد بگیرد.
این نمرات، معمولاً معیار ارزیابی دانشآموزان جهت ورود به دانشگاه و بازار کار نیز هست.
یعنی اگر دانشآموزی با نمرهی بسیار خوب قبول شود، شانس ادامهی تحصیل در بهترین دانشگاهها را خواهد داشت، و اگر با نمرهی بسیار بد قبول شود، حتا پیدا کردن کار نیز برایش دشوار خواهد بود.
به همین دلیل است که ماههای پایانی پایهی 12 که دانشآموزان به امتحانات استانی نزدیک میشوند، اضطرابآورترین و سختترین دورهی کل تحصیل برای دانشآموزان در تمام مقاطع تحصیلی است.
تحصیل در مدارس کانادا: مدارس ویژه
مدارس کاتولیک
در زمینهی تحصیل در مدارس کانادا دولتهای استانیِ کانادا موظفاند در ارائهی آموزشهای خود، هیچ دین و مذهبی را بر دین و مذهب دیگر، برتری ندهند. به همین دلیل است که تمام مدارس مذهبی کانادا، خصوصی هستند.
تنها استثنا در این زمینه، مدارس کاتولیک هستند که در استانها یآلبرتا، ساسکاچوان و انتاریو، با بودجهی دولت اداره میشوند. ریشهی این تبعیض البته به زمانی باز میگردد که کاتولیکها در این استانها، اقلیتی بسیار محدود بودند و دولت در آن مقطع، حس کرد باید از آنها به طور ویژه حمایت کند تا بتوانند فرزندان خود را در مدارس دولتی ثبتنام نمایند.
امروزه اصلا چیز عجیبی نیست که خانوادهای سکولار، فرزند خود را در مدرسهی کاتولیک ثبتنام نماید تا فرزندش، صرفنظر از دین و مذهب والدین، بتواند تحت دیسپلین و نظم سختگیرانهی این مدارس، بزرگ شود.
تنها تفاوت مدارس کاتولیک با مدارس دیگر در این است که در مدارس کاتولیک، یکسری دروس دینی هم در برنامهی درسیِ مدارس، گنجانده شده است.
مدارس ایمرژن
یکی از سیستمهای منحصربهفرد در سیستم تحصیل در مدارس کانادا، سیستم مدارس ایمژن است.
این سیستم متعلق به مدارسی است که در یک استان کاملا انگلیسیزبان واقع شدهاند اما مدرسه، فقط به زبان فرانسوی تدریس میکند.
هدف از ایجاد این مدارس، آن است که دانشآموزان بتوانند به زبان دوم کانادا، یعنی زبان فرانسوی، تسلط کامل پیدا کنند و در آینده بتوانند با استفاده از همین مزیت، به مشاغل دولتیِ ردهبالا برسند.
از سوی دیگر، در مدارسِ استان کبک (که استانی فرانسویزبان است) مدارس ایمژن، حالت عکس دارند.
یعنی فقط به زبان انگلیسی تدریس میکنند. در این استان، فقط والدینی مجاز به ثبتنام فرزندشان در این مدارس هستند که خودشان نیز تحصیلاتشان را در مدارس و دانشگاههای انگلیسیزبان به انجام رسانده باشند.
مدرسه در خانه
بخش اندکی از والدین کانادایی تمایلی ندارند که فرزندشان نه در مدرسه دولتی درس بخواند و نه در مدرسه خصوصی. این والدین میخواهند فرزندشان را خودشان در خانه تعلیم دهند. به این سیستم، «مدرسه در خانه» () میگویند.
این سیستم در قوانین کانادا، کاملا قانونی است، هرچند دانشآموزانی که در این سیستم تحصیل میکنند باید نهایتاً در آزمونهای مدارس دولتی شرکت کنند تا مدرکی معتبر بگیرند.
سیستم «مدرسه در خانه» بویژه نزد خانوادههای مذهبی،خانوادههای روستایی، یا خانوادههایی که افکارِ سیاسیِ خاصی دارند محبوبیت دارد.
نهایتا، هر کس که قصد تحصیل در مدارس کانادا را دارد باید از قبل، با سیستم مدارس دولتی و مدارس خصوصی، و تفاوتهای آنها آشنا باشد.
در ادامه، شما را با این دو سیستم آشنا میسازیم تا قبل از شروع به تحصیل در مدارس کانادا با تفاوتهای مدارس خصوصی و مدارس دولتی آشنا شوید.
تحصیل در مدارس دولتی کانادا
قبل از هر چیز باید بدانید که در بحث تحصیل در مدارس کانادا منظور از مدارس دولتی این نیست که دولت فدرال آنها را کنترل میکند یا بودجهشان را تامین مینماید. کنترل و تامین بودجهی مدارس دولتی بر عهدهی دولتهای استانی است.
هر استان، یک اداره یا وزارتخانهی آموزش دارد که بودجهاش از محل مالیاتهای استانیو محلی تامین میشود (هرچند ممکن است دولت فدرال نیز کمکهای اندکی به تامین بودجهی این ادارات، بکند).
به دلیل همین ماهیت استانی است که تدوین قوانین و سیاستهای مدارس دولتی و خصوصی، از استانی به استان دیگر فرق میکند و مسئولیت این قوانین و سیاستها بر عهدهی وزیر آموزش همان استان است.
یکی از ویژگیهای منحصر به فردِ سیستم مدارس دولتی کانادا این است که اختیاراتِ اداراتِ منطقهایِ آموزش، بسیار زیاد است و در واقع، سیستم مدارس دولتی کانادا بسیار مرکز-زداییشده است.
در واقع، هر استان به یک سری منطقه تقسیم میشود و هر منطقه، به چند ناحیه. هر ناحیه، یک ناظر و یک هیات امنا دارد که توسط مردم انتخاب میشوند.
این هیات امنا اختیارات زیادی در تعیین سیاستها، استخدام معلمها، خرید تجهیزات، و نحوهی ادارهی مدارس دارد.
اکثر مدرسههای دارای یک انجمن اولیا و مربیان (PACs) نیز هستند که وظیفهی اصلیشان جمعآوری پول برای خرید تجهیزاتی مثل کامپیوتر، دوربینهای مداربسته، نورپردازی مدارس، تجهیزات زمین بازی، اتوبوس مدرسه، و امثالهم است
استاندارد انتخاب معلمین
استانداردهای لازم برای استخدام معلمین نیز از استانی به استان دیگر تفاوت دارد.
در تمام استانها معلمان باید مجوز و صلاحیت تدریس در مدارس ابتدایی و متوسطهی دولتی را داشته باشند.
در تمام استانها، معلمان باید برای تدریس، حداقل مدرک لیسانس داشته باشند (البته برخی استانها برای معلمان مقطع دبیرستان، شرطِ مدرک فوقلیسانس را دارند).
جالب است بدانید که در کانادا، معمولا از والدین خواسته میشود در آموز کودکان خود در مدرسه کمک نمایند و به صورت داوطلبانه، در نقش «دستیار معلم» وظایفی را بر عهده بگیرند و به تقویت مهارتهایی چون خواندن، هنر، و غیره به معلمها کمک نمایند.
انتخاب مدرسه دولتی برای تحصیل در مدارس کانادا
اکثر والدین، حتا والدین خود دانشآموزان کانادایی ترجیح میدهند برای تحصیل در مدارس کانادا مدرسهای دولتی را برای تحصیل فرزندشان انتخاب کنند که شهرت خوبی داشته باشد.
شهرت مدرسه را میتوان از روی تعداد دانشآموزانی که از آن مدرسه به دانشگاهها راه یافتهاند مشخص کرد. تمام مدارس، آمارهایی در این زمینه دارند که میتوانند در اختیار والدین قرار دهند.
در سالهای اخیر بحث انتخاب مدرسه، موضوع چالشبرانگیزی بوده است.
بعضی از استانها و شهرها والدین را مجبور میکنند دانشآموز خود را فقط در مدارس محلهای ثبتنام کنند که خودشان هم در آن محله سکونت دارند.
اما مثلا در ادمونتون (استان آلبرتا) والدین میتوانند فرزندشان را در هر مدرسهای ثبت نام کنند و محل سکونت، نقشی در انتخاب مدرسه ندارد.
با این حال، در اکثر استانها ثبتنام دانشآموزان در هر مدرسهی دولتی، بستگی به محل سکونت والدین دارد. به همین دلیل است که وقتی در یک محله، مدرسهای مشهور وجود دارد، قیمت خانههای آن محله گرانتر است.
اگر میخواهید فرزندتان را به یک مدرسه دولتی بفرستید، حتماً به این شرط دقت داشته باشید، زیرا چه بسا اگر اصرار به ثبتنام در یک مدرسهی خاص داشته باشید، مجبور شوید محل زندگیتان را تغییر دهید و در نزدیکی همان مدرسه خانه بگیرید.
کیفیت مدارس دولتی کانادا
کیفیت مدارس دولتی، از استانی به استان دیگر و از محلهای به محلهی دیگر تفاوت دارد و این تفاوتها گاه بسیار زیاد و فاحش است.
البته این بدان معنا نیست که هر چه محله، از نظر اقتصادی پایینتر باشد، حتماً مدارس آن محله نیز بیکیفیت هستند.
چه بسا مدارسی در محلات پایینتر بتوان یافت که از نظر کیفیت آموزش، و از نظر تعداد دانشآموزانِ راهیافته به دانشگاههای برتر، جایگاه بسیار خوب و بالایی داشته باشد.
همانطور که در بخش اولِ این مقاله گفتیم، سن شروع تحصیلات اجباری، از 5 سالگی تا 18 سالگی (از مقطع پیشدبستان تا پایان دبیرستان) است.
ترمها و ساعت مدارس دولتی کانادا
سال تحصیلی در مدارس دولتی کانادا معمولا در هفتهی اول ماه سپتامبر آغاز میشود و تا پایان ماه ژوئن به پایان میرسد.
یعنی طول سال تحصیلی در مدارس کانادا، 10 ماه است.
هر سال تحصیلی به دو ترم تقسیم میشود. البته بعضی مدارس هستند که به جای ترم، سال تحصیلی دارند.
یعنی سال تحصیلی، به دو ترم تقسیم نمیشود و خودش واحد کلیِ تحصیل است. سال تحصیلی در این مدارس، از اواسط آگوست آغاز میشود و تا پایاه ماه مِی ادامه دارد.
تعطیلات مدارس
تعطیلات مدارس، قبل از شروع سال تحصیلی، برای کل آن سال توسط مدرسه اعلام میشود تا خانوادهها بتوانند برای تعطیلات و سفرهای خود برنامهریزی کنند.
در مدارس دولتی، مقطع دبستان معمولا از ساعت هشت و نیم صبح تا سه عصر ادامه دارد که در این میان، یک ساعت وقت ناهار در نظر گرفته میشود.
معمولا بین ساعات روز، دو زمانِ 15 دقیقهای به عنوان زنگ استراحت داده میشود.
ساعات کار دبیرستانهای دولتی، معمولا از هشت و نیم صبح تا دو و نیم عصر است.
تمام فعالیتهای فوقبرنامه و ورزشی مدرسه نیز باید برای بعد از ساعات رسمی کلاسها در نظر گرفته شود. تمام مدارس دولتی کانادا روزهای شنبه و یکشنبه تعطیل هستند.
بهداشت مدارس
در اکثر استانهای کانادا دانشآموزان باید قبل از شروع مدرسه، واکسنهای مختلفی بزنند. این واکسنها معمولاً عبارتاند از:
واکسن فلح اطفال، دیفتری، کزاز، سرخک، اوریون، و سرخچه.
بعلاوه، اکثر در اکثر مدارس، انجام غربالگریِ سل نیز الزامی است. در اکثر مدارس، یک نفر پرستار تماموقت یا پارهوقت برای رسیدگی به وضعیت بهداشت و درمان دانشآموزان حضور دارد و اکثر معلمها، دورههای کمکهای اولیه را میگذارنند.
بعلاوه، برای حضور دانشآموزان در فعالیتهای ورزشی، از تمام آنها آزمونهای سلامت فیزیکی گرفته میشود.
از سوی دیگر، در مقاطع ابتدایی و متوسطه، آموزشهای بهداشتی به کودکان داده میشود.
این آموزشها شامل بهداشت جنسی و آشنایی با مضرات داروها و مواد مخدر است.
جدای از این موضوعات، در اکثر مدارس، افرادی داوطلب از اهالی همان محله، دربارهی امنیت و پیشگیری از تصادفات رانندگی، به دانشآموزان آموزشهای لازم را میدهند.
آزمونها و نمرات در مدارس دولتی کانادا
هر دانشآموزی که در یک مدرسهی دولتی ثبتنام میکند، یک پرونده (record file) برای او تشکیل میشود که در تمام سالهای تحصیل، همراهش خواهد بود و تمام نمرات و ارزیابیهای او در تمام پایهها، در آن پرونده ثبت میشود.
اما سیستم نمرهدهی در مدارس کانادا مثل ایران نیست که نمرهای بین 0 تا 20 برای دانشآموز در نظر گرفته شود.
در واقع، در سیستم تحصیل در مدارس کانادا نمرهی دانشآموز، یک نمرهی کیفی است که از A تا F تعریف میشود و معنای هر سطح، از این قرار است:
- A: عالی (نمرهی 90 تا 100)
- B: خوب (نمرهی 80 تا 89)
- C: متوسط (نمرهی 70 تا 79)
- D: ضعیف (نمرهی 60 تا 69)
- F: بد یا مردود (نمرهی زیر 60)
تحصیل در مدارس خصوصی کانادا
در سیستم تحصیل در مدارس کانادا باید گفت که مدارس خصوصی، بر حسب تعریف و ماهیتشان، مدارسی پولی هستند که در تمام شهرهای کانادا فعالیت دارند.
این مدارس، در مجموع، فقط 5 درصد از کل دانشآموزان کانادا رو پوشش میدهند.
این مدارس معمولا بر مبنای معیارهایی چون جنسیت، مذهب، نیازهای خاص، و امثالهم، به صورت تخصصیتر فعالیت دارند.
بعضی از مدارس خصوصی، تاکید ویژهای بر حوزههای خاصی چون هنر، تئاتر یا موسیقی دارند و به کودکانی که در هر یک از این حوزهها دارای استعداد درخشان هستند، خدمات آموزشی میدهند.
بعلاوه، مدارس خصوصی دیگری نیز هستند که تاکید ویژهشان بر فعالیتهای بیرون از منزل است یا بر مبنای فلسفه یا نظریهی آموزشیِ خاصی شکل گرفتهاند.
اگرچه اکثر مدارس خصوصی کانادا رسالت اولیهشان آمادهسازی دانشآموزان برای ورود به کالجها یا دانشگاههای کاناداست، اما بعضیها نیز فقط به دانشآموزان بینالمللی آموزش میدهند.
سازماندهی مدارس خصوصی کانادا در کل شبیه سازماندهی مدارس دولتی است، هر چند برنامههای درسی و رویکرد این دو سیستم، بسیار متفاوت از هم هستند.
معمولا مدارس خصوصی، نظم و دیسیپلینی سختتر از مدارس دولتی دارند و اکثر والدینی که مدارس خصوصی را برای تحصیل فرزندشان در مدارس کانادا انتخاب میکنند، علت انتخابشان دقیقاً همین نظم و دیسیپلین است.
شهریه مدارس خصوصی کانادا
شهریه مدارس خصوصی جهت تحصیل در مدارس کانادا از مدرسهای به مدرسه دیگر تفاوت دارد.
این تفاوت، کاملا به فاکتورهایی چون سن دانش آموزان، شهرت مدرسه از نظر کیفیت، و البته مکان مدرسه بستگی دارد (مدارسِ خصوصیِ شهرهای بزرگ، گرانتر از مدارس خصوصی شهرهای کوچک هستند.
شهریهی مدارس خصوصی به دو بخش تقسیم میشود: شهریهی الزامی، و شهریهی اختیاری.
شهریهی الزامی بخش اصلی شهریه است که همه باید بپردازند، اما شهریهی اختیاری، هزینههای مربوط به خدماتی است که والدین میتوانند آن خدمات را انتخاب نکنند.
در این مقاله، سعی کردیم کلیات و نکات مهم را درباره تحصیل در مدارس کانادا بیان کنیم.
اگر مشتاق به مطالعهی مطالب ریزتر و دقیقتر در مورد مدارس کانادا هستید، مثلا اگر مایلید دربارهی شهریهی مدارس دولتی کانادا برای دانشآموزان ایرانی، معیارهای انتخاب بهترین مدارس دولتی، مراحل دریافت نامهی پذیرش از مدارس کانادا، و هزینههای جانبی تحصیل در مدارس کانادا اطلاعات بیشتری کسب نمایید، حتماً مقالهی تکمیلیمان تحت عنوان «ویزای دانشآموزی کانادا چگونه است» را مطالعه کنید.
بعلاوه، برای اطلاع از آخرین تغییرات درباره شرایط ویزای دانشآموزی و شرایط تحصیل در مدارس کانادا، لطفا صفحهی اینستاگرام ما را دنبال کنید.