حجم بسیار زیاد تقاضا برای مهاجرت به اروپا بی دلیل نیست. اروپا از کشورهای مختلفی تشکیل شده که برخی از آن‌ها از جهات مختلف، بهترین کشورهای جهان برای کار و زندگی است. اجازه دهید قبل از پرداختن به بحث مهاجرت به اروپا اندکی بیشتر با این قاره سبز آشنا شویم.
اروپا پس از قاره اقیانوسیه، کوچک‌ترین قاره جهان از نظر مساحت است. این قاره با حدود 10 میلیون کیلومتر مربع مساحت، 730 میلیون نفر جمعیت دارد که این رقم، 11 درصد از کل جمعیت جهان را تشکیل می‌دهد. قاره اروپا اگرچه از نظر مساحت، دومین قاره کوچک جهان است اما از نظر جمعیت، بعد از آسیا، پرجمعیت‌ترین قاره به حساب می‌آید. پرجمعیت‌ترین کشور اروپا، آلمان است که نزدیک به 82 میلیون نفر جمعیت دارد.
جالب است بدانید واژه «اروپا» از ریشه‌ای سامی به معنای «غروب خورشید» گرفته شده است. در زبان سامی، طلوع خورشید «آسو» و غروب خورشید «اِروب» گفته می‌شد و واژه‌های «آسیا» و «اروپا» نیز از همین زبان، به معنای «محل طلوع خورشید» و «محل غروب خورشید» گرفته شده است.
قاره سبز
اروپا به قاره سبز معروف است زیرا در منطقه‌ی معتدل شمالی و بین آب‌های دریای خزر، دریای سیاه، دریای مدیترانه، اقیانوس اطلس و دریای آدریاتیک قرار گرفته است. این قاره دارای جزیره‌های متعددی است که معروف‌ترین آن‌ها، جزایر بریتانیا و جزایر ایسلند هستند.
یکی از اصلی‌ترین دلایل استقبال از مهاجرت به اروپا آن است که این قاره، اساساً قاره‌ای صنعتی است و مهم‌ترین مناطق صنعتی دنیا را می‌توان در بخش‌های مختلف این قاره، بویژه در آلمان، انگلستان، ایتالیا و بخش اروپایی روسیه مشاهده کرد. صنایع سنتی‌تر مانند کشاورزی، جنگلداری و ماهی‌گیری نیز در این قاره، نه تنها تاریخچه‌ای طولانی دارند بلکه امروز بسیار پیشرفته‌اند و بستر لازم برای مهاجرت را فراهم کرده‌اند.
صنایع فعال در عرصه انرژی، از گاز و نفت گرفته تا برق و انرژی‌های تجدیدپذیر و انرژی اتمی، در این قاره پیشرفته‌تر از هر جای دیگر دنیا هستند و همیشه فرصت‌های شغلی فراوانی برای متقاضیان مهاجرت به اروپا که تخصصی در حوزه‌ی انرژی دارند فراهم می‌کنند.
پیشینه مهاجرت به اروپا
مهاجرت به اروپا اگرچه پدیده‌ی تازه‌ای نیست؛ اما در هفتاد سال اخیر، بویژه پس از جنگ جهانی دوم افزایش یافت. علت این افزایش، بیش از هر چیز، رونق اقتصادی، رفاه اجتماعی، و پیشرفت‌های پزشکی و بهداشتی در این قاره اروپا بوده است. این روند افزایشیِ مهاجرت به اروپا سبب شده است که در حال حاضر، جمعیت قابل توجهی از ساکنان کشورهای مختلف این قاره را مهاجران تشکیل دهند. البته در قاره اروپا برخلاف کشورهایی چون آمریکا، استرالیا و کانادا، مقدار قابل توجهی از مهاجران، کسانی هستند که از کشورهای دیگرِ همین قاره (بالاخص از کشورهای اروپای شرقی) به کشورهای پیشرفته‌تر (عمدتاً اروپای غربی) مهاجرت کنند. البته باید به این نکته نیز اشاره کرد که کشورهای قاره اروپا، به اندازه‌ی کشورهای آمریکا، کانادا و استرالیا، آغوش‌شان برای مهاجران باز نبوده است و به اندازه‌ی آن کشورها تفاوت‌های فرهنگیِ مهاجران را نپذیرفته‌اند.
مهم‌ترین مزایا و مشکلات مهاجرت به اروپا
قبل از ذکر مزایا و مشکلات مهاجرت به اروپا باید یادآور شد که کشورهای اروپایی اگرچه از بسیاری جهات، شباهت‌های فراوانی با هم دارند که سبب می‌شود در بحث از مهاجرت، همه‌ی آن‌ها را در یک گروه جای داده و از مهاجرت به اروپا نام ببریم، اما به هر حال هر کشور، ویژگی‌ها، زبان و فرهنگ خاص خود را دارد. نگاه ما در این نوشتار صرفاً معطوف به کلیاتِ مهاجرت به اروپا است.
مزایای مهاجرت به اروپا
- امکان سفر بدون ویزا به کشورهای مختلف قاره
- داشتن پول واحد
- تنوع فرهنگی
- پیشرفته بودن اروپا از نظر صنعتی و تجاری
- پیشرفته بودن اروپا از نظر بهداشت و درمان
- سیستم‌های پیشرفته بیمه
- رفاه بسیار بالا
- سطح آموزش و تحصیلات بسیار بالا
- شرایط آب و هوایی بسیار مطلوب
مشکلات و معایب مهاجرت به اروپا
- هزینه‌های بالای زندگی
- نرخ سنگین مالیات‌ها
- سخت‌گیری‌های بیشتر در مقایسه با کشورهای مهاجرپذیرتری چون آمریکا، کانادا و استرالیا
- نیاز به یادگیری زبان جدید (بسته به کشور مقصد)
روش‌های مهاجرت به اروپا
برای بسیاری از ایرانیان، مهاجرت به اروپا همیشه نه تنها یک آرزو، بلکه یک گزینه جدی بوده است. اروپا مخصوصا نزد کسانی محبوبیت بیشتری دارد که زبان دوم‌شان زبان اصلی یکی از کشورهای اروپایی (مانند آلمان یا فرانسه) است. زبان‌های آلمانی و فرانسوی در بسیاری از موسسه‌های آموزش زبان در ایران تدریس می‌شود و از این جهت، مشکل خاصی برای مهاجرت به اروپا وجود ندارد، ضمن این‌که بسیاری از کشورهای اروپایی، زبان انگلیسی را نیز به عنوان یکی از زبان‌های مورد قبول خود به رسمیت می‌شناسند.
در مورد مهاجرت به اروپا باید بین چند مقوله مختلف تمایز گذاشت زیرا در اروپا از یک طرف کشورهای عضو پیمان شینگن را داریم که تقریبا شرایط مهاجرتی‌شان مانند هم است؛ از سوی دیگر انگلستان به عنوان یک کشور اروپایی، قوانین و ضوابط خاص خود را دارد و مقوله‌ای جدا در بحث مهاجرت به اروپا به حساب می‌آید.
از سوی دیگر، چند سال است که اتحادیه اروپا در رقابت با گرین کارت ایالات متحده آمریکا، برای جذب نیروهای متخصص خارجی، سیستمی به نام بلو کارت راه‌اندازی کرده است که از طریق آن اقدام به جذب متقاضیان مهاجرت به اروپا می‌نماید.
در این مقاله می‌خواهیم شما را با گزینه‌های مهاجرت به اروپا آشنا ساخته و شرایط هر کدام از این گزینه‌ها را بیان کنیم.
انگلستان
انگلستان شاید اولین گزینه‌ی خیلی از متقاضیان باشد. انگلستان با جمعیتی قریب به 50 میلیون نفر، یکی از قدرت‌مندترین اقتصادهای دنیا را دارد و تصویری بسیار مطلوب، امن و مرفه از خود در ذهن جهانیان گذاشته است. پایتخت این کشور، یعنی شهر لندن، با جمعیتی هشت میلیونی، بزرگ‌ترین شهر اروپا به حساب می آید و مهاجران زیادی از سراسر دنیا را به خود می‌کشاند.
اما سیستم پذیرش مهاجران انگلستان، اندکی متفاوت از سایر کشورهای اروپایی است و کسانی که قصد مهاجرت به اروپا را دارند، اگر انگلستان را به عنوان مقصد خود انتخاب کرده‌اند، باید شرایط خود را اختصاصاً با سیستم مهاجرتیِ همین کشور انطباق دهند.
انگلستان پنج نوع ویزای اقامت دائم برای متقاضیان دارد که در این سیستم، تمام متقاضیان بر مبنای صلاحیت و شایستگی‌های خود، نمره‌ای دریافت می‌کنند. این پنج نوع ویزا، متفاوت از ویزاهای غیرکاری است زیرا مثلا روش‌های مختلف دیگری چون ازدواج، تولد، و پیوستن به اعضای خانواده نیز می‌توانند منجر به اقامت دائم انگلستان و مهاجرت به اروپا شوند. منظور از پنج نوع ویزایی که گفتیم، ویزاهای مبتنی بر صلاحیت متقاضیان است، و این نوع ویزاها، چیزی شبیه ویزاهای مبتنی بر تخصص و مهارت در کشورها دیگر به حساب می‌آید. ویزاهای پنج‌گانه انگلستان برای مهاجرت برمبنای صلاحیت و شایستگی، عبارت‌اند از:
الف. تایر 1 (Tier 1): اقامت دائم انگلستان از طریق سرمایه‌گذاری و کارآفرینی
این ویزای اقامت دائم، چهار زیرمجموعه دارد:
- ویزای ویژه‌ی سرمایه‌گذاران (Investor Visa)
- ویزای ویژه‌ی کارآفرینان (Entrepreneur Visa)
- ویزای ویژه‌ی استعدادهای استثنایی (Exceptional Talent Visa)
- ویزای ویژه‌ی فارغ‌التحصیلان کارآفرین (Graduate Entrepreneur Visa)
ب. تایر 2 (Tier 2): اقامت دائم انگلستان از طریق شغل، تخصص و مهارت:
این روش کسب اقامت دائم انگلستان نیز چند زیرمجموعه دارد:
- کار عمومی
- انتقال داخلی
- ویژه‌ی مبلغین مذهبی
- ویژه‌ی ورزشکاران
ج. تایر 3 (Tier 3):
این روش اخذ اقامت انگلستان (که با هدف پذیرش متقاضیانِ کم‌مهارت و کم‌تخصص بود) از سال 2013 تعطیل شده است و دیگر کاربردی ندارد.
د. تایر 4 (Tier 4):
مهاجرت به انگلستان از طریق اقامت تحصیلی: این نوع ویزا که رایج‌ترین و ساده‌ترین روش مهاجرت به انگلستان است و متقاضیان زیادی برای مهاجرت به اروپا از آن استفاده می‌کنند، دو زیر مجموعه دارد:
- ویزای دانش‌آموزی کودکان (Child) ویژه‌ی متقاضیانِ کمتر از 17 سال
- ویزای دانشگاهی (General) ویژه‌ی متقاضیانِ بیشتر از 17 سال
هـ. تایر 5 (Tier 5): مهاجرت به انگلستان از طریق اقامت موقت کاری برای افراد برخوردار از نوآوری‌های خاص
همان‌طور که گفتیم، مجموعه ویزاهای تایر، مختص به متقاضیانی است که قصد مهاجرت به انگلستان بر مبنای شایستگی‌ها و صلاحیت‌های کاری و تخصصی‌شان را دارند. اما مهاجرت به انگلستان فقط محدود به روش‌های فوق نیست و از روش‌های دیگری نیز می‌توان اقدام به اخذ اقامت انگلستان و مهاجرت به اروپا کرد. این روش‌های دیگر را می‌توان به طور خلاصه چنین برشمرد:
- مهاجرت به انگلستان از طریق پیوستن به اعضای خانواده
- مهاجرت به انگلستان از طریق تولد
- مهاجرت به انگلستان از طریق ازدواج
- مهاجرت به انگلستان از طریق پناهندگی
کشورهای عضو شینگن
از نظر بسیاری از ایرانیانی که سودای مهاجرت به اروپا دارند، یکی از گزینه‌ها، مهاجرت به یکی از کشورهای عضو پیشمان شینگن در اروپاست. این کشورها مجموعا بیست و شش کشورند: ایتالیا، آلمان، یونان، مجارستان، هلند، لیتوانی، مالت، لوکزامبورگ، لهستان، فنلاند، لتونی، سوئد، فرانسه، جمهوری چک، دانمارک، بلژیک، پرتغال، اسلواکی، اسلوونی، اسپانیا، استونی، اتریش، ایسلند، نروژ، لیختن‌اشتاین، و سوئیس.
پیمان شینگن (Schengen Agreement) در واقع معاهده‌ای است که اکثر کشورهای اروپایی به آن پیوسته‌اند و طبق متن این معاهده، هدف آن، تضمین گردش آزادانه افراد، سرمایه‌ها و کالاها بین کشورهای عضو است.
در مورد پیشینه و تاریخچه‌ی پیمان شینگن بد نیست بدانید که ابتدا در سال 1985 میلادی، این پیشمان بین پنج کشورِ اروپای غربی به امضا رسید. نمایندگان این پنج کشور، در شهری به نام شینگن در کشور لوکزامبورگ گرد هم آمده بودند تا این معاهده را امضا کنند؛ و نام‌گذاری این معاهده به نام «پیمان شینگن» نیز به دلیل محل امضای آن است. آن پنج کشور طبق این معاهده با هم توافق کردند که مرزهای بین این خود را بچینند تا شهروندان‌شان بتوانند بدون نیاز به اخذ ویزا، به سایر کشورهای عضو سفر کنند. البته بعدها به مرور زمان، کشورهای متعدد دیگری نیز به این پیمان پیوستند، به‌طوری که این پیمان در حال حاضر، 26 کشور را در بر می‌گیرد. شهروندان سایر کشورها برای ورود به حوزه شینگن نیاز به اخذ ویزای شینگن دارند.
روش‌ها
برای مهاجرت به اروپا و دریافت اقامت کشورهای عضو معاهده‌ی شینگن، از روش‌های مختلفی می‌توان اقدام کرد. انتخاب روش مناسب، به شرایط متقاضی بستگی دارد. در یک تقسیم‌بندی کلی، همه‌ی روش‌های مهاجرت به اروپا و اخذ اقامت دائم کشورهای شینگن را می‌توان در گزینه‌های زیر خلاصه کرد:
- مهاجرت از طریق سرمایه گذاری
- مهاجرت از طریق تخصص و مهارت
- مهاجرت از طریق ثبت شرکت
- مهاجرت از طریق کارآفرینی
- مهاجرت از طریق خرید ملک
- مهاجرت از طریق ازدواج
- مهاجرت از طریق خود اشتغالی
- مهاجرت از طریق پناهندگی
- مهاجرت از طریق پیوستن به اعضای خانواده
- مهاجرت از طریق تحصیل
مهاجرت به اروپا از طریق کارت آبی یا بلو کارت (EU Blue Card)
شورای اروپایی لیسبون در مارس 2000 در جلسه سالانه خود تصویب کرد که اروپا را تبدیل به رقابتی‌ترین و پویاترین اقتصاد دانش‌بنیان جهان کند و رشد اقتصادی پایداری برای این قاره در نظر بگیرند و این امر مستلزم ایجاد شغل‌های بهتر و انسجام اجتماعی بیشتر بود.
به دنبال این تصمیم، اتحادیه اروپا با الهام گرفتن از کارت سبز یا همان گرین کارت آمریکا، برنامه‌ای را برای مهاجرت به اروپا تدوین و عملیاتی کرد و نام آن را به خاطر رنگ آبی پرچم اتحادیه اروپا، بلو کارت یا کارت آبی گذاشت.
بلو کارت در واقع طرحی ویژه برای مهاجرت اسکیل ورکرها یا نیروی کار ماهر و متخصص به اروپا است. در این طرح، افرادِ دارای صلاحیت می‌توانند از کشورهای غیراروپایی به اروپا نقل مکان کرده و اقامت بگیرند. در واقع، کارت آبی، مجوز کار در کشورهای عضو اتحادیه اروپا که می‌تواند منجر به اقامت دائم شود. به عنوان مثال برای مهاجرت به کانادا می توانید از طریق برنامه اسکیل ورکر کانادا اقدام کنید.
طبق طرح اولیه‌ای که برای مهاجرت به اروپا از طریق بلو کارت در نظر گرفته شده، شهروندان کشورهای جهان سوم، اگر دارای مدرک تحصیلی و حداقل پنج سال سابقه کار در شغلی مرتبط با رشته تحصیلی‌شان باشند می‌توانند با دریافت کارت آبی، اقدام به مهاجرت به اروپا کنند.
رشته‌ها
در این طرح، یک سری رشته‌ها در اولویت هستند که البته این اولویت‌ها بر حسب نیاز بازار کار کشورهای اروپایی، می‌تواند هر ساله تغییر یابد. در حال حاضر، رشته‌های اولویت‌دار، یعنی رشته‌هایی که اتحادیه‌ی اروپا بیشترین نیاز را به تخصص‌شان دارد عبارت‌اند از:
- رشته مهندسی رایانه و فن‌آوری اطلاعات (شامل برنامه‌نویسی، طراحی نرم‌افزار، شبکه،…)
- تمامیِ رشته‌های فنی و مهندسی (از کامپیوتر گرفته تا برق، مخابرات، مکانیک، عمران، نفت و گاز، خودروسازی،…)
- تمامی تخصص‌های زیرمجموعه رشته کشاورزی
- رشته‌های مختلف علمی و دانشگاهی (از ریاضیات گرفته تا طراحی، گرافیک، هنر،…)
- تمام تخصص‌های زیرمجموعه پزشکی و پیراپزشکی (از پزشکی عمومی گرفته تا پرستاری، دندان‌پزشکی، تخصص‌های مختلف پزشکی،…)
مزیت استفاده از کارت آبی
مهم‌ترین مزیت سیستم بلو کارت در مهاجرت به اروپا این است که متقاضیان می‌توانند در این سیستم، راحت‌تر کار پیدا کنند، زودتر مجوز کار دریافت نمایند، و امکان دریافت اقامت دائم‌شان بیشتر و راحت‌تر خواهد بود.
یکی دیگر از مزیت‌های داشتنِ کارت آبی این است که صاحب این کارت می‌تواند بعد از یک سال و نیم (18 ماه) کار در یک کشور اروپایی، بدون هیچ محدودیتی به هر کشور دیگرِ عضو اتحادیه اروپا نقل مکان کند، به این شرط که در اولین ماهِ پس از نقل مکان به کشور دوم، مجدداً درخواست بلو کارت جدید نماید.
کسانی که قصد مهاجرت به اروپا از طریق کارت آبی را دارند، باید شرایط مشخصی داشته باشند. اصلی‌ترین شرایط درخواست کارت آبی را می‌توان چنین خلاصه کرد:
- متقاضی کارت آبی باید شهروند کشوری غیر از کشورهای عضو اتحادیه اروپا باشد.
- متقاضی باید دارای مدرک دانشگاهیِ مرتبط با شغلش باشد.
- متقاضی باید دارای تخصص باشد و حداقل 5 سال سابقه کار داشته باشد.
- متقاضی باید یک قرارداد کار با یک کارفرما در کشور اروپایی داشته باشد و مبلغ این قرارداد، کمتر از سالی 50 هزار یورو نباشد.
اگر متقاضی، شغلی داشته باشد که به خاطر کمیاب بودن، در گروه مشاغل خاص قرار گیرد، شرطِ حداقل حقوق (یعنی سالانه 50 هزار یورو) برای او برداشته می‌شود و می‌تواند با قراردادهای کمتر از این مبلغ نیز درخواست کارت آبی و مهاجرت به اروپا بدهد.
بعلاوه، سیستم بلو کارت برای کارفرمایان اروپایی نیز امکانات و تسهیلات ویژه‌ای تعریف کرده است تا بتوانند فرصت‌های شغلی خالی و مورد نیازشان را از طریق سیستم بلو کارت، با جذب متقاضیان مهاجرت به اروپا پر کنند.
نکته پایانی
در پایان، باید گفت که اتحادیه اروپا برای آن که متقاضیانِ مهاجرت به اروپا را از مهاجرت به جاهای دیگر منصرف نماید و مهاجران متخصص بیشتری را به خود جلب کند، مجموعه‌ای از حقوق و مزایا برای کسانی در نظر گرفته که از طریق سیستم بلو کارت اقدام به مهاجرت به اروپا می‌نمایند. هدف از ارایه این حقوق و مشوق‌ها به مهاجران، آن است که اتحادیه اروپا را تبدیل به بهترین مقصد برای مهاجران متخصص نماید. این تسهیلات و مشوق‌ها را می‌توان به طور خلاصه چنین بیان کرد:
- شرایط کار و حقوق دریافتیِ مهاجران، باید برابر با شهروندان خود کشور مقصد باشد.
- مهاجران به اروپا نیز می توانند مانند خود شهروندان اروپا، آزادانه به هر یک از کشورهای عضو شینگن مهاجرت کنند.
- مهاجران نیز از مزایای اقتصادی اجتماعی (مانند بیمه بیکاری) بهره‌مند می‌شوند.
- تسهیلات ویژه‌ای برای مهاجرت اعضای خانواده‌ی دارندگان کارت آبی در نظر گرفته شده است.
- متقاضیانِ مهاجرت به اروپا از طریق کارت آبی، می‌توانند اقامت دائم اروپا دریافت کنند.
