شهروندی کانادا – هر آن‌چه باید در مورد تابعیت کانادا بدانید!

در فرایند مهاجرت به کانادا (یا هر کشور دیگر)، اخذ شهروندی را آخرین مرحله از مهاجرت می‌دانیم زیرا با طی کردن این مرحله، فرد رسماً می‌تواند پاسپورت کانادایی دریافت کند و مانند یک کانادایی، از تمام مزایای شهروندی کانادا بهره‌مند شود. در این مقاله می‌خواهیم شرح دهیم که منظور از شهروندی کانادا (تابعیت کانادا) چیست؟ شهروندی کانادا چه مزایایی دارد؟ و در نهایت، دریافت شهروندی کانادا (تابعیت کانادا) چه شرایطی دارد؟

شهروند کیست و شهروندی چیست؟

در تعاریف حقوق بین‌الملل، شهروند به کسی گفته می‌شود که عضو رسمیِ یک شهر، ایالت، یا کشور باشد. شهروند بودن ضمن این‌که مزایایی را برای فرد به دنبال دارد، مسئولیت‌ها و حقوقی را نیز بر عهده‌ی فرد می‌گذارد که در قوانین آن شهر، ایالت یا کشور مشخص شده است. نگاهی عمیق‌تر به مقوله‌ی شهروندی، نشان می‌دهد که از منظر حقوقی، هر جامعه نیازمند مجموعه قوانینی است که بر امور تجاری، مالکیت‌ها، شهرسازی، امور سیاسی و حتی امور خانوادگی مردم حاکم باشد و نظم لازم را به جامعه تزریق کند.

از این منظر، هر شهروند در برابر شهروندان دیگر و در برابر حکومت، موظف است برای حفظ آن نظم، قوانین را رعایت کند و به حقوق دیگران تجاوز نکند. در واقع، پیروی از قوانین رسمی (اعم از پرداخت مالیات، رعایت قوانین رانندگی،….) مسئولیت‌ها و تعهداتی است که شهروند بودن برای فرد به دنبال دارد؛ و وقتی صحبت از «حقوق شهروندی» می‌شود، در کنار مزایا و امتیازاتِ شهروند بودن، مجموعه‌ای از وظایف و مسئولیت‌ها نیز مد نظر است که بر عهده تک تک شهروندان است.

با تعریف فوق، شهروندی کانادا به این معنی است که فرد، عضوی رسمی از جامعه کانادا است و می‌تواند از تمام مزایا و امتیازاتی که یک کانادایی برخوردار است بهره‌مند شود و البته به همین میزان، موظف به رعایت قوانین کشور کانادا (و ایالت مربوطه) است. برای کسانی که به دنبال مهاجرت به کانادا هستند، رسیدن به این هدف، آخرین مرحله از مهاجرت به کانادا به حساب می‌آید.

اما دریافت شهروندی کانادا چندان هم ساده نیست زیرا دولت کانادا مانند هر دولت دیگری، متقاضیان تابعیت کانادا را از فیلترهای متعددی می‌گذراند تا اطمینان یابد فردی که قرار است شهروند کانادا شود، حقوق شهروندی را به خوبی رعایت می‌کند و نظم جامعه کانادا را مختل نخواهد کرد.

مزایای شهروندی کانادا (تابعیت کانادا)

وقتی بحث مزایای شهروندی کانادا را مطرح می‌کنیم و مثلا می‌گوییم خیلی‌ها آرزو دارند شهروند کانادا شوند، در واقع داریم شهروندی این کشور را با شهروندی کشورهای دیگر مقایسه می‌کنیم زیرا شهروندی کانادا، به خودی خود، معیار واضحی برای سنجش نیست؛ و وقتی بحث مقایسه مطرح می‌شود، لاجرم باید به آمارها و شاخص‌های مختلفی رجوع کنیم و در نهایت، جایگاه شهروندان این کشور در قیاس با شهروندی سایر کشورها را به دست آوریم.
خود کانادایی‌ها معتقدند شهروندی این کشور یکی از ارزشمندترین شهروندی‌ها در میان کشورهای دنیاست. اساساً کسب شهروندیِ کشورهایی می‌تواند ارزشمند باشد که سطح زندگی و رفاه و امنیت در آن کشورها بالا باشد. از این حیث، بی‌تردید کانادا یکی از بهترین کشورهای دنیاست و بی‌دلیل نیست که هر سال قریب به 170 هزار نفر شهروند جدید به شهروندان کانادا افزوده می‌شود.

جدای از مزایای اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگیِ زندگی در کانادا که این کشور را برای میلیون‌ها نفر در سراسر جهان جذاب ساخته است، شهروندیِ این کشور مزایایی دارد که دارندگان اقامت دائم کانادا از آن بی‌بهره‌اند. به دلیل همین مزایا است که بسیاری از افراد، علی‌رغم داشتن اقامت دائم، به دنبال کسب شهروندی کانادا نیز هستند. عمده‌ترین مزایایی که دارندگان اقامت دائم کانادا از آن بی‌بهره‌اند و فقط با تبدیل شدن به شهروند کانادا می‌توانند از این مزایا بهره‌مند شوند عبارت‌اند از:

کدام مزایا؟

دریافت پاسپورت کانادایی: پاسپورت کانادا فقط به شهروندان کانادا داده می‌شود. داشتن پاسپورت، نشانه‌ی آن است که شما رسماً شهروند و عضوی از جامعه کانادا هستید. خود پاسپورت کانادایی مزایای فراوانی دارد که اولین مزیتش، امکان سفر به اکثر کشورهای دنیا بدون نیاز به ویزا است.

امکان ورود و خروج نامحدود: شهروندان کانادا از این حق برخوردارند که آزادانه و به صورت نامحدود، خاک کانادا را ترک کنند و دوباره هر وقت مایل بودند، به این کشور برگردند. این در حالی است که دارندگان اقامت دائم کانادا، در این زمینه با محدودیت‌هایی مواجه‌اند.

حق رای: رای دادن در کانادا فقط مختص کسانی است که تابعیت یا شهروندی کانادا را داشته باشند. برای بسیاری از افراد، رای دادن به معنای تاثیر گذاشتن بر امور جاری کشور است و از این رو، حق رای، برای بسیاری از کسانی که در جامعه‌ای چون کانادا زندگی می‌کنند از اهمیت بسیار فراوانی برخوردار است؛ و این در حالی است که فقط کسانی اجازه و حق رای دادن دارند که شهروند این کشور باشند. حتی دارندگان اقامت دائم کانادا نیز حق رای ندارند.

حق نامزدی: کسی که شهروندی کانادا را داشته باشد، جدای از این که می‌تواند رای بدهد، می‌تواند خود را برای پست‌های سیاسی نامزد کند. اگر شهروند کانادا شده باشید، می‌توانید برای انوع کرسی‌های مختلف، از شورای شهر گرفته تا پارلمان، نامزد شوید و در صورت رای آوردن، به فردی بسیار تاثیرگذار در جامعه کانادا تبدیل شوید.

اولویت استخدام: در کانادا مثل هر کشور دیگری، بعضی از مشاغل، فقط مختص به شهروندان این کشور است. در واقع، همه کارفرمایان برای استخدام نیروی غیرشهروند کانادا، باید ثابت کنند که نتوانسته‌اند نیروی کار مورد نیازشان را از میان شهروندان کانادا پیدا کنند. پس داشتن شهروندی کانادا، شما را در اولویت استخدام قرار می‌دهد و پیداکردن کار در کانادا برای شما راحت تر خواهد بود.

 

چهارمزیت دیگر:

حقوق اقتصادی و تجاری: شهروندان کانادا، طبق قانون، از حقوق اقتصادی کاملی برخوردارند و بسیاری از محدودیت‌هایی که مثلاً دارندگان اقامت دائم را آزار می‌دهد در مورد شهروندان کانادا صدق نمی‌کند. مثلاً اگر شهروند کانادا شده باشید، می‌تواند بدون محدودیت، هر نوع ملکی که خواستید را در این کشور بخرید، هر نوع حساب بانکی که خواستید، افتتاح کنید و هر نوع کارت بانکی (اعم از کارت کردیت، کارت دبیت،…) را دریافت کنید.

بازنشستگی: بسیاری از مزایا و حقوقی که در کانادا به بازنشستگان تعلق می‌گیرد، فقط مربوط به کسانی است که دارای شهروندی کانادا باشند. یعنی کسی که در کانادا زندگی کند و شهروند این کشور نباشد، مستمری‌ها و حقوق بازنشستگی به وی تعلق نخواهد گرفت.

اطمینان از عدم تغییر وضعیت: اگرچه کسانی که با اقامت موقت، یا حتی با اقامت دائم در کانادا زندگی می‌کنند ممکن است همواره نگران وضعیت اقامت خود باشند اما کسی که شهروندی کانادا را دریافت کرده باشد، هیچ نگرانی بابت این موضوع نخواهد داشت زیرا امکانِ تغییر وضعیت او (جز در موارد بسیار نادر) وجود ندارد.

عدم نیاز به تمدید مدارک مهاجرتی: دریافت شهروندی کانادا، آخرین مرحله از مهاجرت به کانادا است و کسی که موفق به دریافت تابعیت کانادا شود، دیگر نیاز نخواهد بود که مدارک مهاجرتی و اقامتی خود را تمدید نماید. مثلا کسانی که مقیم دائم کانادا هستند، کارت اقامت دائم‌شان اعتباری پنج ساله دارد، به این معنی که باید بعد از پنج سال، یا اقامت دائم خود را تمدید نمایند و یا به دنبال اخذ شهروندی کانادا باشند. اما کسی که شهروند شده باشد، دیگر هیچ‌گاه نیاز به تمدید مدارک خود یا درخواست تغییر وضعیت خود نخواهد داشت.

شرایط درخواست و دریافت شهروندی کانادا (تابعیت کانادا)

در ابتدای این نوشتار گفتیم که اخذ شهروندی کانادا چندان هم ساده نیست زیرا دولت کانادا برای اطمینان از این که متقاضی به حقوق شهروندیِ کانادا پایبند است، تمام پرونده‌ها را به دقت بررسی می‌کند. از این رو قبل از ثبت درخواست شهروندی، حتماً باید از کامل بودن و صحت مدارک خود اطمینان حاصل کنید.

در ادامه، ابتدا شرایط لازم برای درخواست و دریافت شهروندی کانادا را مرور می‌کنیم و سپس مدارک لازم برای ثبت این درخواست را بیان خواهیم کرد.

پایگاه رسمی اداره مهاجرت کانادا، پنج شرط را به عنوان شرایط ضروری درخواست شهروندی کانادا بیان کرده است. بر این اساس، متقاضی باید:

• اقامت دائم کانادا را داشته باشد؛
• در پنج سالِ منتهی به درخواست شهروندی کانادا، حداقل 3 سال در کانادا حضور داشته باشد؛
• تمام مالیات‌های لازم را پرداخته باشد؛
• آزمون حقوق، مسئولیت‌ها و شناخت کانادا را پاس کرده باشد؛
• ثابت کند که در یکی از دو زبان رسمی کانادا، از توانایی لازم برخوردار است.

شرایطی فوق، شرایط لازمی هستند که عینا در وب‌سایت رسمی اداره مهاجرت کانادا آمده‌اند. اجازه دهید این شرایط را اندکی بیشتر باز کرده و شرایط تکمیلی را نیز شرح دهیم.

 

شرایط تکمیلی

1. هیچ مهاجری نمی‌تواند از همان بدو ورود، شهروندی یا تابعیت کانادا را دریافت کند. به همین دلیل است که یکی از شرایط دریافت شهروندی کانادا، آن است که متقاضی، مقیم دائم کانادا بوده باشد. به عبارت دیگر، دریافت شهروندی کانادا، آخرین مرحله از مراحلی است که باید برای مهاجرت طی کرد. این مراحل، می‌تواند با اخذ اقامت موقت کانادا آغاز شود، با تبدیل اقامت موقت به اقامت دائم کانادا ادامه یابد، و نهایتا با درخواست و دریافت شهروندی کانادا به پایان برسد.
2. یکی دیگر از شروط  آن است که متقاضی در پنج سالِ قبل از درخواست شهروندی، حداقل 3 سال کامل (معادل 1025 روز) در کانادا حضور داشته باشد. لازم به ذکر است که لازم نیست این سه سال، متوالی بوده باشد. به عبارت دیگر، جمعِ تعداد روزهایی که فرد با اقامت دائم در کانادا حضور داشته، در پنج سالِ منتهی به درخواست شهروندی کانادا باید حداقل 1025 روز بوده باشد.
3. یکی از مسئولیت‌های هر شهروند کانادا، آن است که مالیات‌های خود را به‌موقع پرداخت نماید. این امر در مورد کسانی که مقیم دائم کانادا هستند نیز صدق می‌کند. در واقع اگر شما با اقامت دائم در کانادا باشید و مالیات‌های خود را پرداخت نکرده باشید، اداره مهاجرت کانادا فرض را بر این خواهد گذاشت که شما شهروند خوبی برای کشور کانادا نخواهید بود.

درباره آزمون شهروندی

1. آزمونی که اداره مهاجرت کانادا با عنوان «آزمون حقوق، مسئولیت‌ها و شناخت کانادا» ذکر کرده و آن را پیش‌نیاز شهروندی کانادا دانسته، آزمونی است که به «آزمون شهروندی کانادا» معروف است. آزمون شهروندی کانادا برای کسانی الزامی است که ضمن داشتن سایر شرایطِ درخواست شهروندی، سن‌شان بین 14 تا 64 سال است. هدف از برگزاری این آزمون آن است که اداره مهاجرت کانادا اطمینان یابد متقاضیِ شهروندی این کشور (تابعیت کانادا) به اندازه کافی با تاریخ کانادا، قوانین کانادا، جغرافیای کانادا و ارزش‌های اجتماعی این کشور آشنا هست و مسئولیت‌ها و حقوق شهروندی کانادا را به‌خوبی درک می‌کند.

آزمون شهروندی کانادا به یکی از دو زبان انگلیسی یا فرانسوی (به انتخاب خود داوطلب) برگزار می‌شود. این آزمون 20 سوال تستی (چندگزینه‌ای) دارد و داوطلب باید ظرف 30 دقیقه به این سوالات پاسخ دهد. نمره قبولی در آزمون، 15 از 20 است و پاسخ غلط، نمره منفی ندارد، یعنی داوطلب می‌تواند تا پنج سوال را اشتباه پاسخ دهد و در عین حال نمره قبولی بگیرد.

در مورد زمان و مکان برگزاری آزمون، خود اداره مهاجرت کانادا طی نامه‌ای به شما زمان و مکان آزمون را اعلام می‌کند. در صورتی که امکان حضور در آن زمان و مکان را ندارید، باید در قالب نامه‌ای رسمی، دلایل خود برای عدم حضور در جلسه آزمون را شرح داده و درخواست زمان و مکان دیگری برای آزمون بدهید.

این آزمون در اغلب موارد، به صورت کتبی است، اما گاه پیش می‌آید که اداره مهاجرت کانادا تشخیص می‌دهد باید آزمون را از بعضی داوطلبان به صورت شفاهی بگیرد. البته قبل از ورود به اتاق آزمون، یک افسر از اداره مهاجرت نیز در محل آزمون حضور دارد که مدارک شما را کنترل کرده و چنددقیقه‌ای با شما در مورد انگیزه‌های‌تان از درخواست شهروندی کانادا صحبت می‌کند و بعد اجازه ورود به آزمون را به شما می‌دهد.

 

جزئیات آزمون شهروندی

کنترل مدارک توسط افسر اداره مهاجرت در محل آزمون، شامل کنترل پاسپورت شما و تاریخ ورود و خروج‌تان به کانادا طبق ویزاهای صادره نیز می‌شود. بعد از طی کردن این مرحله، شما را به اتاق آزمون هدایت می‌کنند و مسئول برگزاری آزمون، همان‌جا نحوه پاسخگویی به سوالات را برای‌تان شرح می‌دهد. پس از اتمام آزمون، دوباره به سالن انتظار هدایت می‌شوید و منتظر می‌مانید تا همان‌جا نتیجه آزمون به شما اعلام شود.

 

شرط زبان

• برای درخواست شهروندی کانادا، متقاضی باید ثابت کند که به یکی از دو زبانِ رسمی این کشور در حد معقول و مطلوبی تسلط دارد. اگرچه برای اکثر ویزاهای کانادا (از جمله ویزاهای کاری و تحصیل در کانادا) متقاضی باید حداقل نمره 7 (آیلتس) را در هر چهار مهارت زبان دریافت کرده باشد اما برای شهروندی کانادا، میانگین نمره 4 نیز کفایت می‌کند، به شرط این‌که متقاضی، در هیچ یک از چهار مهارت زبان (گفتن، شنیدن، خواندن، نوشتن) نمره‌اش زیر 4 نباشد. این نکته اگرچه بدیهی به نظر می‌رسد اما بسیار مهم است. فرض کنید کسی در مهارت‌های خواندن، نوشتن و گفتن، به ترتیب نمره 6، 7 و 8 گرفته باشد اما نمره‌ی مهارت شنیدن او، 3.99 شده باشد. این شخص اگرچه نمره میانگین آیلتسش نزدیک به 6.5 است، اما اداره مهاجرت کانادا درخواست شهروندی او را رد می‌کند زیرا نمره‌ی یکی از مهارت‌هایش کمتر از 4 است.

شرایط تکمیلی شهروندی کانادا (تابعیت کانادا)

موارد فوق، شرح شرایطی بود که اداره مهاجرت کانادا برای درخواست شهروندی کانادا اجباری و الزامی دانسته است. جدای از شرایط فوق، موارد دیگری نیز هست که باید به عنوان شرایط تکمیلی درخواست شهروندی (تابعیت) کانادا در نظر گرفت:

• متقاضیانی که به شیوه عادی، یعنی بعد از اقامت دائم، درخواست شهروندی می‌دهند باید حتما سن‌شان بیشتر از 18 سال باشد.
• کسانی که سن‌شان کمتر از 18 سال است نمی‌توانند خودشان رأساً درخواست شهروندی کانادا کنند بلکه والدین یا سرپرست قاونی آن‌ها باید از طرف آن شخص درخواست شهروندی کانادا نماید و برای این کار، حداقل یکی از والدین باید یا شهروند کانادا باشد، یا درخواست شهروندی فرزند خود را همزمان با درخواست شهروندی خود ارایه کند.
• افراد زیر 18 سال نیز باید قبل از درخواست شهروندی، اقامت دائم کانادا را داشته باشند، فقط در مورد آن‌ها، دیگر نیازی نیست که سه سال از پنج سال گذشته را در کانادا بوده باشند.
• ازدواج با یک شهروند کانادایی الزاما به این معنی نیست که شما هم به صورت خودکار، شهروندی کانادا را دریافت خواهید کرد بلکه همسرِ کانادایی‌تان باید ابتدا از طریق اسپانسرشیپ، برای شما درخواست اقامت دائم کند، و با طی کردن همان مراحل و شرایطی که تاکنون گفتیم، بعد از پنج سال درخواست شهروندی بدهید. بنابراین در صورت تمایل می توانید با روش مهاجرت به کانادا از طریق ازدواج اقدام فرمایید.
• هنگام درخواست شهروندی کانادا، نباید شرایطی داشته باشید که امکان ابطال اقامت‌دائم‌تان وجود داشته باشد. مثلا نباید به‌صورت غیرقانونی در کانادا به سر برده باشید. به عنوان مثال، کسی که اقامت دائم کانادا را دارد و اعتبار این اقامت دائمش در تاریخ اول نوامبر 2019 به پایان می‌رسد، اگر حتی یک روز بیش از این تاریخ در کانادا مانده باشد، ممکن است درخواست شهروندی‌اش به دلیل حضور غیرقانونی در خاک کانادا رد شود.

و در پایان

• اگر متقاضی به هر دلیلی در دوره اقامت موقت خود، در کانادا به زندان بیفتد، هنگام درخواست شهروندی، مدتِ حبس او از مدت سه‌ساله‌ای که باید در کانادا حضور داشته باشد کسر خواهد شد. مثلا فرض کنید شخصی به هر دلیلی شش ماه در کانادا زندانی می‌شود. در هنگام درخواست شهروندی کانادا، با احتساب همان شش ماهِ حبس، سه سال در کانادا حضور داشته است؛ اما دولت کانادا آن شش ماه حبس را به عنوان سه سالِ مورد نیاز برای درخواست شهروندی کانادا نخواهد پذیرفت و آن شخص باید سه سال بدون احتساب دوران حبسش در کانادا حضور داشته باشد. البته بدیهی است که جرم شخص، نباید چنان سنگین باشد که کلاً دولت کانادا او را سزاوار شهروندی کانادا نداند.
• تمام افراد بالای 14 سال، پس از طی کردن تمام مراحل و قبل از اعطای تابعیت کانادا، باید در مراسم سوگند شهروندی کانادا شرکت کنند. شرکت در مراسم سوگند شهروندی، در واقع آخرین گام پیش از اعطای شهروندی و تابعیت کانادا به شماست.